Σύγκριση της λειτουργίας δύο Νοσοκομείων Ημέρας στην Αθήνα
Ι. Μαντωνάκης, Ν. Καρακατσάνης, Ε. Σπηλιώτη, Ε. Καρανικολή, Χ. Στεντούμης, K. Στεφανής
Περιγράφεται η προετοιμασία της έναρξης λειτουργίας του Νοσοκομείου Ημέρας (ΝΗ) του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγιεινής (ΕΠΙΨΥ) και του ΝΗ του Αιγινητείου, η δημιουργία του οποίου (το 1977) σηματοδοτεί το ξεκίνημα της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης στη χώρα μας. Αναφέρονται τα λειτουργικά χαρακτηριστικά των μονάδων αυτών και το είδος των υπηρεσιών που παρέχουν. Ψυχοθεραπευτικές, βιολογικές και κοινωνικοθεραπευτικές προσεγγίσεις πραγματοποιούνται καθημερινά μέσα σε ένα πλαίσιο αρχών Θεραπευτικής Κοινότητας. Επισημαίνονται οι σχέσεις, οι ομοιότητες και οι διαφορές των δύο Νοσοκομείων Ημέρας. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στα προβλήματα και τις δυσκολίες που αντιμετώπισε κάθε μία από τις δύο αυτές μονάδες, κατά την έναρξη της λειτουργίας της, που έγινε σε διαφορετικές χρονικές περιόδους, οι οποίες απέχουν μεταξύ τους 32 χρόνια. Η έλλειψη νομοθετικού πλαισίου για τη λειτουργία Νοσοκομείων Ημέρας, τα γραφειοκρατικά εμπόδια και η επιφυλακτικότητα για τον νέο τρόπο αντιμετώπισης των ασθενών ήταν τα βασικά εμπόδια που έπρεπε να ξεπεραστούν για να λειτουργήσει το πρώτο ΝΗ το 1977. Η αδειοδότηση και η χρηματοδότηση ήταν τα κύρια εμπόδια που αντιμετώπισε η δημιουργία του ΝΗ του ΕΠΙΨΥ, παρόλο που οι μονάδες αυτές ήταν ήδη θεσμοθετημένες. Έμφαση δόθηκε στην εκπαίδευση του προσωπικού του ΝΗ του ΕΠΙΨΥ που αποτελούνταν από νέους επαγγελματίες και στην προσέγγιση του κοινωνικού περίγυρου και όλων των υπηρεσιών (υγειονομικών, δημοτικών κ.λπ.) της περιοχής που επρόκειτο να καλύψει (6ος Τομέας Ψυχικής Υγείας). Η μελέτη των χαρακτηριστικών των ασθενών που νοσηλεύθηκαν στο ΝΗ του ΕΠΙΨΥ τον πρώτο χρόνο της λειτουργίας του (2009–2010) και των ασθενών που νοσηλεύθηκαν στο ΝΗ του Αιγινητείου τον πρώτο επίσης χρόνο της λειτουργίας του (1977–1978) έδειξε, μεταξύ άλλων, ότι ο αριθμός των ανδρών και στα δύο ΝΗ είναι μεγαλύτερος των γυναικών, κατ’ εξαίρεση του κανόνα που ισχύει για τις άλλες χώρες (όπου στα ΝΗ νοσηλεύονται περισσότερες γυναίκες). Συγκεκριμένα, στο ΝΗ του ΕΠΙΨΥ, ο αριθμός των ανδρών είναι διπλάσιος των γυναικών στο σύνολο των ασθενών και τριπλάσιος στην ομάδα των ασθενών με σχιζοφρένεια. Επίσης, στο ΝΗ του Αιγινητείου η αναλογία ανδρών-γυναικών είναι 3:2 στο σύνολο των νοσηλευθέντων ασθενών και 2:1 στην ομάδα των ασθενών με σχιζοφρένεια. Η σύγκριση των νοσηλευθέντων ασθενών στα ΝΗ του Αιγινητείου Νοσοκομείου και του ΕΠΙΨΥ ανέδειξε τις παρακάτω διαφορές: οι νοσηλευόμενοι στο ΝΗ του ΕΠΙΨΥ ήταν συχνότερα μεγαλύτερης ηλικίας (x2=29,52, p=0,0001), άνεργοι (x2=14,65, p=0,0001) και χρησιμοποιούσαν σπανιότερα μαζικό μέσο μεταφοράς (x2=7,38, p=0,005). Δεν εντοπίστηκαν διαφορές σε όλες τις άλλες κοινωνικοδημογραφικές και κλινικές παραμέτρους όπως εκπαίδευση, οικογενειακή κατάσταση, ασφαλιστικός φορέας, συνθήκες διαμονής, χρόνος διαδρομής προς το ΝΗ, πηγές παραπομπής, διάγνωση σχιζοφρένειας, προηγούμενες νοσηλείες. Τέλος, επισημαίνεται η δυνατότητα που έχει το ΝΗ να αντιμετωπίζει ασθενείς, ακόμη και με ενεργό ψυχωσική συμπτωματολογία, αποτρέποντας έτσι τη νοσηλεία τους σε 24ωρη βάση.
Λέξεις-κλειδιά: Νοσοκομείο Ημέρας, Μερική νοσηλεία, Θεραπευτική κοινότητα
ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ, 25(2), 111-118, 2014 - Ερευνητική εργασία