Ιπποκράτης, ο πατέρας της κλινικής Ιατρικής και Ασκληπιάδης, ο πατέρας της μοριακής Ιατρικής
X. Γιαπιτζάκης, M. Μπαρτσακούλια, Γ.Π. Πατρινός
Η παρούσα ανασκόπηση περιγράφει το βίο, την ιατρική φιλοσοφία και την πνευματική κληρονομιά δύο πρωτοπόρων Ελλήνων ιατρών, οι οποίοι πριν από δύο χιλιετίες εισήγαγαν τις βασικές έννοιες της ιατρικής θεωρίας, πρακτικής και ηθικής, που αντιστοιχούν σε πτυχές της σύγχρονης κλινικής και μοριακής Ιατρικής: το θρυλικό Ιπποκράτη τον Κώο και το σχετικά άγνωστο Ασκληπιάδη το Βιθυνό. Ο Ιπποκράτης (460−377 π.Χ.) έχει αναγνωριστεί παγκόσμια ως ο πατέρας της κλινικής Ιατρικής, η οποία βασίζεται στην παρατήρηση των κλινικών συμπτωμάτων και σε ορθολογικούς συμπερασμούς και όχι σε θρησκευτικές ή μεταφυσικές ερμηνείες. Επηρεασμένος από την Πυθαγόρεια θεωρία ότι η Φύση αποτελείται από τέσσερα στοιχεία, ο Ιπποκράτης πίστευε ότι το ανθρώπινο σώμα έχει τη σύσταση τεσσάρων ποιοτήτων (μαύρη χολή, κίτρινη χολή, φλέγμα και αίμα), η ισορροπία των οποίων διαταράσσεται σε περίπτωση ασθένειας. Ο ιατρός θα έπρεπε να αποκαταστήσει την ισορροπία διευκολύνοντας τη θεραπευτική δράση της καλοπροαίρετης Φύσης. Οι κλινικές και ηθικές βάσεις της ιατρικής πρακτικής, πολλοί ιατρικοί όροι, αλλά και ο περίφημος όρκος κατάγονται από την εποχή του Ιπποκράτη. Ο όρκος περιλαμβάνει τα Πυθαγόρεια καθήκοντα της δικαιοσύνης, της μυστικότητας, του σεβασμού προς τους δασκάλους και τη συναδελφικότητα. Ο Ασκληπιάδης ο Βιθυνός (124−40 π.Χ.) ήταν ο πρώτος ιατρός που διατύπωσε μια προγονική θεωρία ανάλογη με τη μοριακή Ιατρική. Επηρεασμένος από την Επικούρεια φιλοσοφία αποδεχόταν την ατομική θεωρία, την τυχαιότητα και την εξέλιξη. Πρότεινε ότι το ανθρώπινο σώμα απαρτίζεται από μόρια και κενούς χώρους και θεωρούσε ότι οι νόσοι οφείλονται σε αλλαγή της μορφής και της θέσης των μορίων του ασθενούς. Ο Βιθυνός ιατρός ίδρυσε τη Μεθοδική Ιατρική, που δεν αποδεχόταν τη θεωρία της καλοπροαίρετης Φύσης και εισήγαγε τη φυσιοκρατική, φιλική, συμπονετική, ευχάριστη και χωρίς πόνο θεραπεία στην ιατρική πρακτική. Ο Ασκληπιάδης ήταν ο πρώτος ιατρός που διαχώρισε τις ασθένειες σε οξείες και χρόνιες, ο πρώτος χειρουργός που πραγματοποίησε μια επιλεκτική μη επείγουσα τραχειοτομή και ο πρώτος Έλληνας που καθιέρωσε την Ιατρική στη Ρώμη. Η πρωτοποριακή του συμβολή κατέστη κατανοητή μόλις τις τελευταίες δεκαετίες, με την έναρξη της εποχής της μοριακής Ιατρικής.
Λέξεις-κλειδιά: Αρχαιότητα, Ιστορία επιστημών, Ιστορικό άρθρο
ΑΡΧΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ, 30(1), 88-96, 2013 - Ιστορία της Ιατρικής