Μελέτη διερεύνησης της αποτελεσματικότητας ενός ομαδικού προγράμματος εκπαίδευσης γονέων γνωστικής-συμπεριφορικής προσέγγισης
Λ. Κωνσταντινίδης, Π. Γκόγκα, Γ. Σίμος, Β. Μαυρέας
O σημαντικός ρόλος των γονέων στην ανάπτυξη του παιδιού όπως επίσης και η ποιότητα της σχέσης γονέα-παιδιού και η επίδραση της σχέσης αυτής στην κοινωνική, ψυχική και γνωστική ανάπτυξη του παιδιού υπήρξε αντικείμενο διερεύνησης πολλών επιστημών και έχει απασχολήσει πολλούς επιστήμονες. Ένα από τα ευρήματα των ερευνών είναι και το ότι στη σημερινή εποχή πολλοί γονείς δεν είναι αρκετά εφοδιασμένοι και προετοιμασμένοι ώστε να ασκήσουν με έναν αποτελεσματικό για τα παιδιά τους τρόπο τον γονεϊκό τους ρόλο. Τα προγράμματα εκπαίδευσης γονέων, μέσω του προληπτικού τους ρόλου στοχεύουν στην επίλυση αυτού του σημαντικού προβλήματος. Τα τελευταία χρόνια τα προγράμματα εκπαίδευσης γονέων που προσφέρονται σε γονείς «υψηλού κινδύνου» έχουν αποτελέσει αντικείμενο ενός μεγάλου αριθμού ερευνών, μετα-αναλύσεων και ανασκοπήσεων σχετικά με την αποτελεσματικότητά τους. Ένας πολύ μικρότερος αριθμός ερευνών έχουν ως στόχο τη διερεύνηση της αποτελεσματικότητας των προγραμμάτων εκπαίδευσης γονέων που προσφέρονται σε γονείς του γενικού πληθυσμού. Στην παρούσα μελέτη διερευνήθηκε η αποτελεσματικότητα ενός δομημένου ομαδικού προγράμματος εκπαίδευσης γονέων γνωστικής συμπεριφορικής προσέγγισης στη συμπεριφορά των παιδιών και την υποκειμενική αντίληψη της λειτουργικότητας της οικογένειας των γονέων. Για τον σκοπό αυτόν 169 μητέρες του γενικού πληθυσμού με παιδιά ηλικίας από 2 έως και 12 ετών, 113 μητέρες της ομάδας ελέγχου – μη συμμετέχουσες και 56 μητέρες της πειραματικής ομάδας – συμμετέχουσες, συμπλήρωσαν πριν και μετά τη διεξαγωγή του προγράμματος την Κλίμακα Εκτίμησης Προσαρμοστικότητας και Συνοχής της Οικογένειας (Family Adaptation and Cohesion Scales, FACES-III) και το Ερωτηματολόγιο Δια-Προσωπικής και Ενδο-Προσωπικής Προσαρμογής (ΕΔΕΠ). Οι δύο ομάδες ήταν πλήρως ταυτοποιημένες και δεν παρουσίαζαν καμία σημαντική διαφορά ως προς οποιοδήποτε δημογραφικό χαρακτηριστικό τους. Τόσο πριν (Α΄ Φάση) όσο και μετά (Β΄ Φάση) την εφαρμογή του προγράμματος εκπαίδευσης γονέων γνωστικής συμπεριφορικής προσέγγισης, οι μητέρες που συμμετείχαν στο πρόγραμμα και οι μητέρες που δεν συμμετείχαν, εξέφραζαν έναν πολύ μεγάλο βαθμό ικανοποίησης από τη λειτουργικότητα της οικογένειάς τους και δεν διαφοροποιούνταν σημαντικά ως προς την εκτίμηση της υπάρχουσας οικογενειακής συνοχής και προσαρμοστικότητας, τον τύπο οικογένειας με βάση τη συνοχή και την προσαρμοστικότητα και τον γενικό τύπο οικογένειας με βάση τη λειτουργικότητα. Επιπροσθέτως, ενώ τα παιδιά των συμμετεχουσών ξεκίνησαν, πριν την έναρξη του προγράμματος, από σημαντικά μειονεκτικότερη θέση σε σύγκριση με τα παιδιά των μη συμμετεχουσών, μετά τη λήξη του προγράμματος, βελτιώθηκαν σημαντικά μειώνοντας τα αρνητικά συμπτώματα και τις συμπεριφορές τους. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα εκπαίδευσης γονέων γνωστικής συμπεριφορικής προσέγγισης, όπως και άλλα προγράμματα της ίδιας θεωρητικής κατεύθυνσης θα μπορούσε να συνεισφέρει στην πρόληψη των προβλημάτων συμπεριφοράς, και στην προαγωγή της ψυχικής υγείας.
Λέξεις-κλειδιά: Εκπαίδευση γονέων, Γνωστική-συμπεριφορική, Σχολές γονέων, Προβλήματα συμπεριφοράς, Συνοχή, Προσαρμοστικότητα, Λειτουργικότητα
ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ, 23(3), 221-230, 2012 - Ερευνητική εργασία