Εκτίμηση της κόπωσης σε χημειοθεραπευόμενους ασθενείς
Μ. Πολυκανδριώτη, Ε. Ευαγγέλου, Δ. Κουκουλάρης, Ε. Aλεξάκη, Γ. Βαγενά, Ε. Κυρίτση, Δ. Παπαγεωργίου
Η κόπωση είναι ένα υποκειμενικό πολυδιάστατο σύμπτωμα με ποικίλες σωματικές, συναισθηματικές, γνωστικές και συμπεριφορικές προεκτάσεις. Σκοπός. Η αξιολόγηση του βαθμού της κόπωσης, που βιώνουν οι υποβαλλόμενοι σε χημειοθεραπεία ασθενείς. Υλικό-Μέθοδος. Τον πληθυσμό της μελέτης αποτέλεσαν 159 ασθενείς που προσέρχονταν σε τμήμα βραχείας νοσηλείας για χημειοθεραπεία. Για τη συλλογή των στοιχείων συμπληρώθηκε από τους ασθενείς η κλίμακα “Piper Fatigue scale, PFs”. Η στατιστική ανάλυση έγινε με το στατιστικό πακέτο sPss-15 και τη στατιστική δοκιμασία anova και t-test. Αποτελέσματα. Από τους 159 ασθενείς, το 34% ήταν άνδρες και το 66% γυναίκες. Από αυτούς, το 25,8% είχε ηλικία <50 ετών, το 28,9% από 51−60, το 20,8% από 61−70 και το 24,5% >70 ετών. Ως προς το επάγγελμα βρέθηκε ότι τα άτομα που ασχολούνταν με τα οικιακά βίωναν υψηλότερα επίπεδα κόπωσης σε σχέση με τους ελεύθερους επαγγελματίες, p=0,022, ενώ δε διέφεραν στατιστικά σημαντικά από τους ιδιωτικούς, δημοσίους υπαλλήλους και συνταξιούχους, p=0,098 και p=0,512, αντίστοιχα. Επίσης, βρέθηκε ότι οι απόφοιτοι πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης βίωναν υψηλότερα επίπεδα κόπωσης σε σχέση με εκείνους της δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας, p=0,018 και p=0,026, αντίστοιχα. Ομοίως, υψηλότερα επίπεδα κόπωσης βίωναν οι ασθενείς που βρίσκονταν στην αρχή της χημειοθεραπευτικής τους αγωγής, p=0,039, αυτοί που ελάμβαναν αντικαταθλιπτικά ή υπναγωγά φάρμακα, p=0,005, τα άτομα που δεν σιτίζονταν επαρκώς, p=0,003 καθώς και τα άτομα, που είχαν μείωση ή αύξηση του βάρους τους, p=<0,001. Τέλος, βρέθηκε ότι όσο αυξανόταν η χρονική διάρκεια της κόπωσης που βίωναν οι ασθενείς, τόσο επηρεάζονταν αρνητικά όλες οι διαστάσεις της κόπωσης, που εξετάζει η συγκεκριμένη κλίμακα, p=<0,001. Συμπεράσματα. Το μορφωτικό επίπεδο, ο αριθμός των χημειοθεραπευτικών σχημάτων, η λήψη αντικαταθλιπτικής αγωγής, ο πόνος και η ανεπαρκής σίτιση αυξάνουν τα επίπεδα κόπωσης που βιώνουν οι ασθενείς που υποβάλλονται σε χημειοθεραπεία. Η κατανόηση της κόπωσης και των διαστάσεών της από τους επαγγελματίες υγείας θα βοηθήσει στην ανάπτυξη στρατηγικών αντιμετώπισής της, που θα συμβάλλουν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών αυτών.
Λέξεις-κλειδιά: καρκίνος, κόπωση, Χημειοθεραπεία, Χημειοθεραπευτικοί παράγοντες, Κλίμακα PFS
ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ, 48(2), 207-216, 2009 - Ερευνητική εργασία